Autor: Chudy

Powrót Mrocznego Rycerza wyszedł w Polsce bardzo późno. Jakieś 15 lat po wydaniu oryginalnym. Dokładając do tego przeciętne tłumaczenie, odrobinę stracił na swojej sile wyrazu, nowatorskości i świeżości. Chociaż nie dużo.

Często mówi się, że Powrót Mrocznego Rycerza tchnął nowe życie w komiksy superbohaterskie. Że Frank Miller jest odpowiedzialny za zupełnie nowy charakter komiksów. Dlaczego?

Po pierwsze, był to komiks bardzo mainstreamowy, a wyróżniał się awangardową, jak na swoje czasy, warstwą graficzną.. "Gadające głowy" to jeden z pierwszych przypadków scedowania narracji w komiksie na telewizor. To spikerzy opowiadają wydarzenia, od razu nacechowując je ocenami. Podobny zabieg zastosował później chociażby McFarlane. Teraz już tak nie zadziwia. Brak podziału strony na poszczególne kadry również przykuwa uwagę.

Po drugie DKR nie jest komiksem oderwanym od rzeczywistości, Miller komentuje to, co otaczało go w latach 80-tych. Poprawność polityczna, liberalna polityka wewnętrzna i agresywna zewnętrzna (stąd podobieństwo prezydenta do Regana), szalejące gangi w Nowym Jorku itp. Jest też zerwanie z pewnymi kanonami, które nawarstwiły się w postaci Batmana przez ponad 30 lat.

Mroczny Rycerz jest tutaj naprawdę mroczny; jest smutny, rozgoryczony, rozczarowany i samotny. Nie ma bat-małpki, nie ma bat-psa. Czuje się winny za śmierć Jasona (którego śmierć w zeszytach batmanowskich nastąpiła dwa lata później i była m.in. zainspirowana właśnie informacja z DKR), a 80-letni Alfred jest bardziej złośliwy i pomaga z obowiązku niż z większej potrzeby.

Przede wszystkim, on nie jest już Batmanem. Na mocy prawa super bohaterowie odchodzą w cień. A Bruce Wayne też ma już swoje lata i nie jest tak sprawny i szybki jak niegdyś. W trapionym przestępstwem i upałem Gotham wąsaty milioner przechadza się powoli ulicami, szukając swojego miejsca. Chwila, w której pojawia się na kartach komiksu ponownie przyodziany w pelerynę nietoperza to moment triumfu.

Nie ma też pary przyjaciół Supermana i Batmana. W powrocie ich związek oparty jest raczej na fakcie, że obaj walczą nadal po tej samej stronie. Oczywiście do czasu, bo w tej historii Superman jest marionetką rządu. Ale, mimo tego, że są po dwóch stronach barykady, ta cienka linia porozumienia między dwoma największymi herosami wszechczasów utrzymuje się do końca.

Jest za to Robin, ale tym razem to nie cudowny chłopiec. Carrie to nastolatka o trudnym charakterze, którą Bruce akceptuje na tym miejscu nie do końca wiadomo, z jakiego powodu. Może po prostu czuje, że sam nie da rady. To jedna z najdziwniejszych wersji dynamicznego duetu, jaka powstała, ale też jedna, przez swój kontrast, z najciekawszych.

Kolejna sprawa, jaką należy poruszyć to raczej zabawne w latach poprzedzających Powrót Mrocznego Rycerza przygody Batmana w komiksie (chociażby jego strój zebry) i telewizji (seriale z Adamem Westem). U Millera gacek nie jest zabawny czy śmieszny; stosuje podobne metody jak jego ofiary i ma bardzo podobne do nich rozterki, przy czym jego adwersarze czują się źle z tym, kim się stali (zwróćmy uwagę na skok Two-Face'a z budynku). I wszyscy poza jedna postacią są śmiertelni. Batman nie tylko czuje swoją starość, ale także to, jak bardzo łatwo może zginąć, jak łatwo można go złamać.

Nie ma większego sensu streszczać tej opowieści, bo jej się streścić nie da. Jest w niej kilka ważnych punktów zwrotnych, jak chociażby chwila, gdy, ponownie, po 30 latach, nietoperz rozbija okno w salonie Wayne'a, dając mu czytelny znak, co należy zrobić. Jak Rok Pierwszy tego samego scenarzysty, tak i Powrót Mrocznego Rycerza naszpikowany jest odniesieniami.

Opowieść czyta się dobrze. Miller to taki dziwny twórca, który potrafi pisać Elektrę, Powrót Mrocznego Rycerza czy Daredevila, a potem popełnia wołające o pomstę do nieba komercyjne gówno w stylu wspólnych przygód ze Spawnem czy (na całe szczęście) jedynie zapowiadanego od kilku lat projektu Batman vs. Bin Laden. Tu jednak jest u szczytu swoich możliwości. Opowieść jest ciężka i gęsta od wydarzeń, ale toczy się w sposób łatwy do śledzenia. Niecodzienna, telewizyjna narracja prowadzi nas, podsuwając nowe tropy i pomysły. Wracają starzy przyjaciele: Harvey Dent, Joker, jest stary i zmęczony niewdzięczną służbą komisarz Gordon.

Graficznie jest to również dzieło, którego nie można pominąć. Kreska Millera jest dosyć charakterystyczna, twarda, kanciasta, miejscami toporna, słowem: idealna do historii tak brutalnej i ponurej. W połączeniu ze wspomnianym dość odważnym kadrowaniem daje to niezwykły efekt, a kilka całostronicowych paneli, pojawiających się w scenach kulminacyjnych naprawdę robi wrażenie. Chyba wszyscy widzieli przyczajonego Batmana, wyskakującego z upiornym uśmiechem z wozu pancernego. Moim ulubionym jest nietoperz spinający ostrogami czarnego ogiera.

Tusz położył Klaus Janson, przez lata współpracujący z Millerem, a kolory żona Franka, Lynn Varley. I za ten tom trzeba ją bardzo pochwalić, bo to świetna, ręczna robota, dająca niezwykły efekt (w odróżnieniu od kontynuacji, w której popełniła jakiś komputerowy wymiot).

Powrótu Mrocznego Rycerza nie da się zamknąć w kilku minutach. Byłoby go ciężko zamknąć w opracowaniu dorównującym mu ilością stron. To jedna z tych historii, które wymykają się recenzjom. Jeśli ktoś nie wie "czym" jest Batman i dlaczego to fantastyczna postać to powinien sięgnąć po właśnie ten utwór. Bo to w nim kryją się wszystkie smaczki i asy w rękawie, które od prawie 20 lat wyciągają kolejni twórcy komiksów.

Ocena: 5 nietoperków